Бамум (халық)
| мум, мом, шупамен | |
| Бамум | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
375 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Бамум (мум, мом, шупамен) — Камерундағы, Мбам мен Нун өзендерінің аралығында тұратын халық.[1] Халқы 375 мың адам. (2000 ж.)[2] Бамилектер жақын, кейбір аймақтарда олармен араласқан.
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар нигер-кордофандық отбасының бенуэ-конго тобының бамум тілінде сөйлейді.
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілердің діни байланысы: сүнниттік мұсылмандар.[3]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бамумның ата-бабалары қазіргі Нигерия аумағында өмір сүрді, 17 ғасырдың аяғында фулбенің шабуылымен Мбам мен Нун өзендерінің аралығына қоныс аударды, онда 18 ғасырдың басында 18 көсемдікті, соның ішінде автохтонды халықтарды (бамилеке, тикар және т.б.) біріктірген бамум басшыларының одағы құрылды. Билеушінің (мфу) билігін басшылар кеңесі басқарды, оның анасы басқаруға қатысты. Мфу қайтыс болғаннан кейін оның жаны маскаға айналады деп сенген. 19 ғасырдың аяғында бамумдардың бір бөлігі исламды қабылдады, 20 ғасырдың басынан бастап христиан діні тарады.[4]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатынмтропиктік егіншілік (тауарлы дақылдар – кофе, майлы пальма, азық-түлік дақылдары – жүгері, тары, маниок, ямс және т.б.). Бамумдар сонымен қатар кофе мен банан плантацияларында жұмыс істейді. Мал шаруашылығы нашар дамыған. Ағаш оюы кеңінен таралған.[5]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қоғамдық ұйымның негізін ақсақал басқаратын ауыл қауымы құрайды. Ірі тайпалық топтарды көсемдер басқарады. Туыстық есеп матрилинейлік болып табылады, көп әйел алу жиі кездеседі.
Үлкен ауылдары көшелермен жоспарланған. Қабырғалары балшықпен сыланған және пирамида тәріздес биік сабан төбесі бар, төртбұрышты үйлер басым.
Күнделікті жұмыс киімдері – кеудеге оралған мата, мерекелік киімдер – үйден тігілген, әшекейлері мол (ерлер үшін – кең көйлек, әйелдер үшін – кеудеге оралған мата).
Азық-түліктері - көкөністерден, ямстерден, тародан, сондай-ақ жармалардан, шелпектерден тұрады.[5]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Бамум https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1739902
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1848553
- ↑ ИЛЛЮСТРИРОВАННЫЙ ЭНЦИКЛОПЕДИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ https://sanstv.ru/dict/%D0%B1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BC
- ↑ Бамум http://knowledge.su/b/bamum
- ↑ a b народы мира / Бамум http://www.etnolog.ru/people.php?id=BAMU
