Григорий Николаевич Чапкис
| Григорий Николаевич Чапкис | |
| Григо́рій Микола́йович Ча́пкіс | |
.jpg) | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері |
Кишинев, Румыния корольдігі |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мамандығы | |
| Білімі |
Киев мәдениет институты |
| Марапаттары |
|
Григорий Николаевич Чапкис (укр. Григо́рій Микола́йович Ча́пкіс; 24 ақпан 1930 жыл, Кишинев, Румыния Корольдігі - 13 маусым 2021 жыл, Киев, Украина) — украиндық биші және хореограф, үш халықаралық байқаудың лауреаты, Украинаның халық әртісі (2010).
Отбасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ол төрт рет үйленді, алғашқы әйелі Людмила болды. 1968 жылы ерлі-зайыптылардың Лилия есімді қызы дүниеге келді, ол қазір Италияда тұрады және сол жерде Chapkis Dance балет мектебін басқарады. Қызынан екі немересі бар, үлкені актриса және сұлулық байқауларының жеңімпазы, ал кішісі Киев хореографиялық академиясында оқиды. 2006 жылы Людмила мәңгілікке қайтыс болды.
Чапкис екінші рет 1980 жылы шәкірті Наталья есімді қызға үйленді. Олардан Григорий атты ұл дүниеге келді. Алайда, ерлі-зайыптылар Натальяның АҚШ-та тұруды қалауына байланысты ажырасты, бірақ Чапкис оны қолдамады. Қазір ол Америкада тұрады, онда хореограф болып жұмыс істейді және әлемнің басты жұлдыздарына балет қойылымдарын қояды.[1]
Хореографтың үшінші әйелі Үшінші әйелі Ұлттық авиация университетінің оқытушысы және оқу-әдістемелік бөлімінің меңгерушісі болған Алла болды, олар 24 жыл бірге тұрды. Алайда Алла зейнеткерлікке шыққанда, 2016 жылы ерлі-зайыптылар ажырасуға шешім қабылдады. Бұл оқиға барлығын таң қалдырды, бірақ егде жастағы жұлдыздар ажырасу себебін ашпады.
2020 жылы Григорий Чапкис төртінші рет үйленді. Оның таңдаған адамы өзінен әлдеқайда жас болды. Оның есімі Людмила, ол зергерлік бұйымдар дүкенінің директоры болып жұмыс істейді. Григорий Чапкистің жаңа әйелі хореографтан 51 жас кіші және оның 39 жастағы немересімен құрдас. Жұртшылық бойжеткенді жасы үлкен кісімен қарым-қатынаста болғаны үшін бірден айыптай бастады. Бірақ Григорий Николаевичтің балалары мұндай одаққа қарсы болған жоқ.[2]
Білімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Григорий Николаевич Киев мәдениет институтын және опера театры жанындағы студияны бітірген. Борис Гринченко атындағы Киев университетінің өнер институтының хореография кафедрасының профессоры болды. Ол өзінің би мектебін ашып, көптеген қайырымдылық жобаларына қатысты. Ол «Махаббат пен би – ұзақ өмір сүрудің құпиялары» кітабын жазды.[3]
Григорий Чапкистің балалық және жастық шағы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Григорий Чапкис 1930 жылы 24 ақпанда ол кезде Румыния аумағына қарайтын Кишинев қаласында дүниеге келген. Одан басқа отбасында тағы алты аға-әпкесі болды. Григорий Николаевич билеуді бала кезінен үйренді. Хореограф сұхбатында оның балалық шағының кедей болғанын, отбасында тек екі адам жұмыс істегенін айтты.
«Төрт-бес жаста билейтінбіз. Бас киімді ортаға қойып, оған әркім қолынан келгенше ақша салатын. Кейде бір-екі лей тауып, жүгіріп келіп: "Анашым, мен оны таптым» дейтінмін. Сегіз жаста мейрамханалардың жанында отырдым және аяқ киім тазаладым»
- деп есіне алды Чапкис өзінің балалық шағы туралы. Сол кезде ол өзінің алғашқы аяқ киімін алды. Бұған дейін болашақ биші жалаң аяқ жүрді, ал қыста қолдан жасалған шикі теріден жасалған аяқ киім киді.
Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда Чапкис отбасымен Қазақстанға эвакуацияланған,[4] көмір толтырылған вагондармен Қазақстанға барып, совхозда жұмыс істеді, ал кішкентай Григорий жылқы бақты. Соғыстан кейін олар Кишиневке қайтып келе жатқанда, бүкіл отбасы іш сүзегімен ауырып, Киевте пойыздан түсірілді. Сауыққаннан кейін Григорий Чапкис Бірінші теміржол мектебінде оқуға, қабылдау комиссиясын өзінің биімен таң қалдырды. Шындығында, олар оны қабылдағысы келмеді - жасөспірім сауатсыз және орыс немесе украин тілін білмейтін. Бірақ бидің тамаша орындауы бағаланып, биші мектепке қабылданды.
Жатақханадан орын алған Григорий түске дейін оқып, түстен кейін соғыстан кейін қираған Крещатиктегі қирандыларды тазалады, сонымен қатар барлық мерекелер мен концерттерде мектеп ансамблінде би биледі.[5]
1940 жылы ол жергілікті Пионерлер сарайының би клубында өнер көрсете бастады, ал Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін отбасы Киевке қоныстанды, онда Григорий Чапкис Еңбек резервтері қоғамының ән-би ансамбліне болды. 1945 жылы осы топтың құрамында ол Кремльде, Иосиф Сталиннің алдында өнер көрсетті.[6]
Шығармашылық жолы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1946 жылы ақпанда Чапкис Украинаның мемлекеттік ән және би ансамбліне балет әртісі ретінде қабылданды. Чернышева, кейіннен КСРО халық әртісі П.Вирскийдің жетекшілігімен Украина КСР-нің Мемлекеттік еңбек сіңірген академиялық би ансамблі (қазіргі уақытта П.Вирский атындағы Украинаның Ұлттық еңбек сіңірген академиялық би ансамблі) деген атпен танымал болды.
1946-1972 жылдары Украина ән және би ансамблінде жұмыс істеді. Вирскийдің «Повзунец» биіндегі ең күрделі элементтің аңызға айналған және қайталанбас орындаушысы.Осы өнер ұжымындағы 26 жыл жұмыс істеген уақытында ол хореографиялық қойылымдардың барлығына дерлік қатысып, 70 тен астам шетелдік гастрольге қатысқан. Бұл кезең Григорий Николаевич өміріндегі ең жарқын кезеңдердің бірі болып табылады. Сонымен қатар, 1949 жылдан - Иван Франко атындағы Киев театрының бірінші хореографы. Мәдениет министрлігі оны алты балет жұбына жетекшілік ету үшін Франко театрына жіберді. «Ұрланған бақыт», «Украина даласында», «Мартин Боруля», «Аймақтарда күн ашық, шық жарқырап тұр» спектакльдерінде қосалқы биші ретінде өнер көрсетті. 20 жасында олар алғаш рет шетелге - Польшаға аттанды, онда оларды толық жеңіс күтіп тұрды. Олар Польша Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы Беруттың қолынан сыйлық алды. Ол «Ломбард», «Ешқайда жол», «Күзгі вальс» фильмдерінде ойнады.[7]
1973-1988 жылдары «Юность» концерттік-би залын басқарды, ал сексенінші жылдары Днепрдің сол жағалауындағы драма және комедия театры директорының орынбасары болды. 1988 жылдан 1990 жылға дейін Григорий Николаевич Италияда тұрды, кейін Киевке оралды. Уақыт өте Чапкис Украинада өзінің би мектебін ашты. 76 жасында оның танымалдылығы күрт өсті. Дәл осы жаста ол алғаш рет «Жұлдыздармен билеу» би жобасының төрешісі ретінде қатысты. Егде жасына қарамастан, ол бірнеше рет еденге шығып, оның өнерімен таң қалдырды.[8]
Өлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Чапкистің өлімінің ресми себебі әлі жарияланған жоқ. Бір нұсқаға сәйкес, бұл коронавирус болуы мүмкін. Соңғы жылдыры Григорий Чапкистің денсаулығы нашарлады. 2020 жылдың желтоқсан айында ол пневмониямен ауруханаға жатқызылды (Ковид-19 сынамасы теріс болды). Қаңтар айында ол қайтадан ауруханаға жатқызылды. Емделмеген пневмония оның тыныс алуын қиындатқан. Оның ауруынан айығуына көп уақыт қажет болды. Соңғы жарты жылда омыртқасы ауырып, үшінші рет ауруханаға барды. 2021 жылы 13 маусымда дүниеден өтті.[9]
Марапаттары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- «Ерен еңбегі үшін» медалі (30.06.1951)
- «Еңбектегі ерлігі үшін» медалі (24.11.1960)
- Украина КСР еңбек сіңірген әртісі (1964)
- Украинаның халық әртісі (08.02.2010)
- V дәрежелі Кінәз Дана Ярослав ордені(24.02.2020)[10]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Григорий Чапкис қайтыс болды: көрнекті украин биінің өмірбаяны. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Қайтыс болған хореограф Григорий Чапкистің барлық әйелдері: олар кімге ұқсайды және олар кім болды?. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Григорий Чапкис өмірді соңына дейін жақсы көрді. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Аңыз ешқашан өлмейді: аты аңызға айналған хореограф Григорий Чапкистің өлімінің себебі анықталды.. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Григорий Чапкистің жұлдызы: ол көше бишісі ретінде басталды және әйгілі хореограф болды. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Аты аңызға айналған украиндық хореограф қайтыс болды: Григорий Чапкис туралы не есте қалды. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Сталин үшін билеген актер Григорий Чапкис. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Григорий Чапкис қайтыс болды: аты аңызға айналған хореографтың өмірбаяны және «Жұлдыздармен билеу» шоуының судьясы. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Григорий Чапкистің өмірбаяны. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- ↑ Григорий Чапкис. Тексерілді, 2 мамыр 2024.
- 24 ақпанда туғандар
- 1970 жылы туғандар
- Алфавит бойынша тұлғалар
- Кишиневте туғандар
- 13 маусымда қайтыс болғандар
- 2021 жылы қайтыс болғандар
- Киевте қайтыс болғандар
- 5 дәрежелі Кінәз Дана Ярослав орденінің иегерлері
- Еңбектегі ерлігі үшін медалінің иегерлері
- Ерен еңбегі үшін медалінің (КСРО) иегерлері
- Украин КСР еңбек сіңірген әртісі атағымен марапатталғандар
- Украинаның халық әртісі атағымен марапатталғандар
- Украина халық әртістері