Хентай
Хентай (жапон. 変態; ヘンタイ Hentai, «қалыптан тыс») — эротикалық немесе порнографиялық мазмұны бар жапон анимесі және мангасы. Аниме мен мангадан басқа, хентай шығармашылығы түрлі медиада, соның ішінде өнер туындылары мен видео ойындарда бар (эроге мақаласын көріңіз).
Хентайдың пайда болуы мен дамуы жапондардың эстетика мен сексуалдылыққа ерекше мәдени-тарихи қатынасына байланысты. Көбінесе автор өзі басып шығаратын хентай туындылары додзин жұмыстары, соның ішінде додзинси нарығының маңызды бөлігін құрайды. Әртүрлі жыныстық әрекеттер мен қарым-қатынастарды, сондай-ақ жаңа фетиштерді бейнелейтін көптеген ішкі жанрлар бар.
Терминологиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сексуалдық контексттерде хентай сөзінің, әсіресе сын есім ретінде[1] «азғындық» немесе «бейнормальдылық» қосымша мағыналары бар; [2] осы қолданыстарда ол — hentai seiyoku (変態性欲) («жыныстық азғындық») тіркесінің қысқартылған түрі. Хен- кейіпкері ерекшелік дегенді білдіреді, ол тек сексуалдық контескте ғана қолданылмайды. Бұл терминнің қолдану аясы түрлі басылымдарды, соның ішінде гомосексуалдық басылымдарды қамтып кетті, бірақ сонда да негізінен гетеросексуалдық термин болып қала береді, өйткені гомосексуализмді көрсететін терминдер Жапонияға кірме сөздер ретінде енген.[1]
Жапонияда жапондық порнографиялық туындылар үшін көбіне джухачи-кин (жапон. 18禁, «18 [жасқа дейінгі оқырманға] тыйым салынған») термині қолданылады. тағы және сейдзин манга (成人漫画, «ересектерге арналған манга») деп те белгіленеді.[2] Азырақ қолданыстағы ресми терминдерге эро-аниме (エロアニメ), эро-манга (エロ漫画) және ағылшынның AV (adult video, «ересектерге арналған бейне») қысқартылуы да бар. Хентай терминінің қолданылуы Жапонияда жанрды анықтамайды.
Хентай сөзі Батыс әлемінде және Посткеңестік кеңістікте басқаша анықталады. Oxford Dictionary Online оны «ашық сексуалды сипаты бар бейнелер мен сюжеттермен сипатталатын манга мен анименің ішкі жанры» деп анықтайды.[3]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Көптеген зерттеушілер эротикалық манга Эдо дәуірінде (1600–1868), укиё-э сурет салу стилі қалыптасқанда пайда болды деп келіседі.[4] Сюнга делінетін эротикалық басылымдарға Мэйдзи жаңғыртуынан кейін (1868) тыйым салынды, дегенмен олар қазіргі жапон порнографиясына үлкен әсер етті.[5][6] Қазіргі заманғы хентай 1970 жылдары дамыды.[7] Эротикалық манга әлеміндегі алғаш жол салушысы Го Нагай болды, оның Harenchi Gakuen (1969) атты әзіл-оспақ шығармасы өзінің өрескел сюжеті үшін қатты сынға алынып, әйелдер қауымдастығы мен ата-аналар комитеттерінің наразылығына әкелді.[8] 1969 жылы Senya Ichiya Monogatari атты тұңғыш аниме хентай жарық көрді.[9] 1980–1990 жылдары жекелеген жанрлар мен ағымдар пайда болып, дамыды: яой, юри, футанари және т.б.[10]
1980 жылдардың аяғында анименің дүние жүзіне белгілі болуы және Интернеттің таралуы хентай Солтүстік Америка континентінде және Еуропада кеңінен танымал болуына әкелді.[11] 1994–1995 жылдары Жапониядан тыс жерде шыққан тұңғыш хентай мангасы жарық көрді.[11] 2000 жылы «hentai» сөзі Интернеттегі ең танымал іздеу терминдерінің арасында 41-орында болды.[12] 2022 жылғы тамыздағы жағдай бойынша Anime News Network дерекқорында 2330 хентай манга және аниме сериялары туралы ақпарат бар, олардың 2000-нан астамы 2000–2012 жылдар аралығында шығарылған.
Цензура[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жарияланған жұмыстар үшін цензура талап етілетіндіктен, порнографиялық бейнелердегі бұлдырату жиі кездеседі. 1986 жылы хентайлар авторы Тосио Мэйда жыныстық қатынасты бейнелеуге қойылған цензурадан өтуге тырысты да, қармауыш секс жанрын ойлап тапты. Бұл құбыжықтармен, жындармен, роботтармен және жыныс мүшелері еркектерден ерекшеленетін жат планеталықтармен жыныстық қатынасты қамтитын көптеген жұмыстардың пайда болуына әкелді.[13] Цензурадан жалтару үшін қолданылатын тағы бір әдіс «жыныстық қатынастың көлденең қимасы», анатомиялық суретке немесе МРТ-ге ұқсайтын жыныстық қатынастың қиялдағы көрінісі болды, ол ақырында эротикалық тартымдылығы үшін хентайда кең таралған техника ретінде дамиды. Бұл өрнек Батыс әлемінде «рентгендік көрініс» (ағылш. x-ray view) ретінде белгілі болды.[14]
Демографиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Pornhub-тың 2017 жылғы деректеріне сәйкес, хентайдың ең өнімді тұтынушылары — ерлер.[15] Манга цензоры Нобухиро Комия хентайдағы әдеттен тыс және экстремалды бейнелер көрерменнің азғындығынан емес, олар пайдаға бағытталған индустриядан екенін айтады. Күнделікті сексуалдық жағдайларды бейнелейтін аниме әлеуметтік нормаларды бұзатындарға қарағанда нарықтағы табысқа азырақ ие болады.[16]
Сексолог Нараян Редди эроге туралы былай деп атап өтті: «Аниматорлар жаңа ойындар жасайды, өйткені оларға сұраныс бар және олар геймерлердің нақты өмірде жасауға батылы жетпеген немесе жай ғана заңсыз болуы мүмкін нәрселерді бейнелегендіктен, бұл ойындар — жасырулы іңкәрға арналған құрал».[17]
Түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Хентай жанрын көптеген ішкі жанрларға бөлуге болады, олардың ең кеңі гетеросексуалдық және гомосексуалдық порнографияны қамтиды. Негізінен гетеросексуалдық өзара әрекеттесуді көрсететін хентай ерлерге арналған (ero немесе dansei-muke) және әйелдерге бағытталған (ladies' comics) түрінде де кездеседі. Негізінен гомосексуалдық өзара әрекеттесетіндер яой (кейде ұлдар махаббаты, boys' love, ұл–ұл) және юри (қыз–қыз) деп аталады. Яой да, аз дәрежеде юри де, әдетте, бейнеленген тұлғалардан қарама-қарсы жыныстың өкілдеріне бағытталған.[18] Яойдың порнографиялық қолданылуы көбіне сурет, видео емес, фанфик арқылы мәтіндік түрде жасалады.[19]
Жанрлары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Қазақша атауы | Жапонша атауы | Түрі | Сипаттамасы |
|---|---|---|---|
| Яой / shōnen-ai / Boys' Love | やおい / ボーイズ ラブ / ビーエル | Гендер | Еркек гомосексуалдығы |
| Юри / shōjo-ai / Girls' Love | 百合 | Гендер | Әйел гомосексуалдығы |
| Лоликон | ロリコン | Гендер және жасы | Гомосексуал немесе гетеросексуал болсын, жыныстық жетілуге дейінгі, жыныстық жетілген немесе одан кейінгі кәмелетке толмаған қыздар порнографиясы |
| Шотакон | ショタコン | Гендер және жасы | Гомосексуал немесе гетеросексуал болсын, жыныстық жетілуге дейінгі, жыныстық жетілген немесе одан кейінгі кәмелетке толмаған ұлдар порнографиясы |
| Бакуню: | 爆乳 | Үлкен емшегі бар әйелдер порнографиясы.[20] Терминді "жарылып жатқан емшек" деп аударсақ болады.[21] | |
| Мысық-қыз / nekomimi | 猫耳 | Мысықтың ерекшелігі бар адам қыздар, мысалға мысық құлағы, мысық құйрығы, не мұрты | |
| Футанари | ふたなり | Сарпайы да, пенисі де (кейде ұмасыз, кейде ұмамен) бар әйелінің суреті | |
| Инцест | 近親相姦 | Отбасы мүшелерімен жыныстық қатынас | |
| Тентакли | 触手責め | Қармауышы бар жаратылыстың немесе құбыжықтың адаммен жыныстық қатынаспен айналысқаны |
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b Livia, Anna; Kira, Hall Өзгеше айтқанда: Тіл, гендер және сексуалдық = Queerly Phrased: Language, Gender, and Sexuality — Оксфорд университетінің баспасы, 1997.
- ↑ a b McLelland, Mark Хентайдың қысқа тарихы = A Short History of Hentai — Intersections: Gender, History and Culture in the Asian Context (12), 2006. Мұрағат көшірмесі 22 маусымның 2017 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ hentai (ағыл.). Oxford Dictionary Online. Тексерілді, 11 мамыр 2024. Мұрағат көшірмесі 6 тамыздың 2013 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Napier, Susan J. Акирадан Ханшайым Мононокеге дейінгі аниме = Anime from Akira to Princess Mononoke.
- ↑ Ortega-Brena, Mariana Peek-a-boo, I See You: Watching Japanese Hard-core Animation — Springer Science+Business Media, 2009. — ISBN 1095-5143. Мұрағат көшірмесі 27 қыркүйектің 2019 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Lloyd Fran Consuming Bodies: Sex and Contemporary Japanese Art — Reaktion Books, 2003. — ISBN 978-1861891471.
- ↑ Gravett, Paul Манга: Жапон комикстерінің 60 жылдығы = Manga: 60 Years of Japanese Comics.
- ↑ Ito, Kinko Жапон мәдениетінің және қоғамының контексіндегі манга тарихы = A History of Manga in the Context of Japanese Culture and Society — John Wiley & Sons, 2005.
- ↑ Clements J., McCarthy H. Аниме энциклопедиясы: 1917 жылдан бергі жапон анимациясына жолнұсқа = The Anime Encyclopedia: A Guide to Japanese Animation Since 1917 — Stone Bridge Press, 2006. — ISBN 978-1933330105.
- ↑ Thompson, Jason Манга: Толық жолнұсқа = Manga: The Complete Guide..
- ↑ a b Ask John: How Did Hentai Become Popular in America? (ағыл.). animenation.net. Мұрағат көшірмесі 26 наурыздың 2008 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Forget Sex and Drugs. Surfers Are Searching for Rock'n'roll as the Net Finally Grows Up (ағыл.). The Independent. Мұрағат көшірмесі 18 қаңтардың 2000 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Maeda, Toshio Hentai Comics (ағыл.). Мұрағат көшірмесі 21 шілденің 2017 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Kimi, Rito Хентай тарихы: Эроманганың экспрессионисттік сараптамасы = The History of Hentai: An Expressionist Examination of Eromanga — Fakku, 2021. — ISBN 978-1-63442-253-6.
- ↑ Scott, Grace Lisa Pornhub's Stats for 2017 Reveal How Much We Love Hentai and Minecraft (ағыл.). Inverse (9 January 2019). Тексерілді, 11 мамыр 2024.
- ↑ Pornhub's Stats for 2017 Reveal How Much We Love Hentai and Minecraft (ағыл.). Bizarre sex sells in weird world of manga (5 February 2011). Мұрағат көшірмесі 11 маусымның 2014 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Oooh Game Boy (ағыл.). Hindustan Times (30 June 2007). Мұрағат көшірмесі 11 маусымның 2014 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ McHarry, Mark Yaoi: Redrawing Male Love. Мұрағат көшірмесі 17 сәуірдің 2008 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Kee, Tan Bee Ағылшынтілді яой фанфикциясындағы Гендер және Сексуалдықты қайта жазу = Rewriting Gender and Sexuality in English-Language Yaoi Fanfiction — Boys' Love Manga: Essays on the Sexual Ambiguity and Cross-Cultural Fandom of the Genre, 2010.
- ↑ Moore, Lucy Internet of hentai. Student Life (2008-08-2). Тексерілді, 10 ақпан 2010. Мұрағат көшірмесі 2 сәуірдің 2010 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Word Display. WWWJDIC. Тексерілді, 10 қараша 2010. Мұрағат көшірмесі 30 маусымның 2012 Wayback Machine мұрағатында